Vatandaşlık; bir kimsenin bir ülkeyle arasında, o ülkenin anayasası ve kanunları aracılığıyla kurulmuş hak ve ödevler doğuran bağ olup, devletler hukuku açısından kişinin devlete olan aidiyetini ifade eden bir statüdür. Türk vatandaşı olmanın yasalarla tanıdığı birtakım haklar ve yüklediği ödevler vardır. Bunlar; seçme ve seçilme hakkı, vergi vermek, kanunlara uymak ve askerlik yapmak olmak üzere temelde dört başlık altında toplanabilir. Bu dört başlıkla beraber diğer Türk vatandaşlık hakları anayasamızın Temel Haklar ve Özgürlükler bölümünde daha ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Türk Vatandaşlığının Kazanılması Halleri Türk vatandaşlığının kazanılması halleri, dayanağını Türk Vatandaşlık Kanunu’ndan alır. Kanuna göre vatandaşlığın kazanılması iki usulde gerçekleşmektedir; doğumla kazanılması, sonradan kazanma. Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması üç şekilde gerçekleşmektedir; yetkili makam kararıyla, evlat edinilme yoluyla ve seçme hakkının kullanılması. Yetkili makam kararı ile vatandaşlığın kazanılması; kişinin kanunen aranan şartları sağlanmasının yanında belirleyici olarak yetkili makamın takdirine bağlıdır. Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığının kazanılması da kendi içinde dört ayrı başlık altında incelenmektedir. Bunlar; Türk vatandaşlığının; genel olarak kazanılması, istisnai olarak kazanılması, yeniden kazanılması, evlenme yoluyla kazanılmasıdır. a)Türk Vatandaşlığının Genel Olarak Kazanılması: Türk vatandaşlığını bu yolla kazanmak isteyen yabancılarda aranan şartlar şunlardır;
- Kendi milli hukukuna göre ya da vatansızsa Türk Medeni Kanunu’na göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olma,
- Türkiye’de, Türk vatandaşlığını kazanmak için yapılan başvurudan geriye doğru beş yıl boyunca ikamet etmiş olmak,
- Türkiye’ye yerleşmeye karar verdiğini; Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret veya iş merkezini Türkiye’ye taşımak, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak, ailece Türkiye’de ikamet etmek gibi davranışlarla göstermiş olmak veya Türk vatandaşı ile evlenmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak, eğitimini Türkiye’de tamamlamak ya da uzun süreli ikamet tezkeresine bağlı olarak Türkiye’de yaşamak,
- Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
- İyi ahlak sahibi olmak; toplum düzenini zedeleyen suçları, erteleme ya da tecil almışsa dahi ceza almamış olmak, ya da bu davranışları alışkanlık haline getirdiğine ilişkin emarelerde bulunmama, uyuşturucu kullanma, fuhuş yapma gibi davranışlarda bulunmama,
- Kişinin yeteri kadar Türkçe konuşabilmesi,
- Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelir veya mesleğe sahip olmak,
- Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.
İnisiyatif Bakanlar Kurulu’na ait olmak üzere Türk vatandaşlığına geçmek isteyen yabancılardan mevcut vatandaşlıklarından çıkmaları istenebilir. Türk vatandaşlığının kazanılmasında müracaat edilen makam valiliklerdir. Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı hakkında müracaat makamınca ön inceleme yapılarak;\n\na)Kendi milli kanununa, vatansız ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmayan,\n
- b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmeyen
- c) Yasal ikamet izni olmaksızın veya yasal olmakla birlikte Türkiye’de yerleşme niyetini göstermeyen öğrenim, geçici barınma, turistik seyahat, öğrenim gören çocuğuna refakat, iltica talebi tetkik edilen yabancı veya tedavi amaçlı gibi nedenlerle ikamete bağlandığı anlaşılan,
- d) Başvuru için gerekli olan belgeleri ibraz edemeyen,
ç) Herhangi bir suçtan dolayı yargılanan veya hükümlü ya da tutuklu olan, kişilerin başvurusu kabul edilmeyecektir.
b)Türk Vatandaşlığının İstisnai olarak kazanılması:
- Türkiye’de sanayi tesisi kuran veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel ve sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili Bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler,
- Uluslararası ilişkilerin gerekliliği ve ülkemizin menfaati veya herhangi bir sebeple Bakanlar Kurulunca Türk vatandaşlığını kazanmaları zaruri görülen kişiler,
- İskân Kanununa göre göçmen olarak kabul edilen kişiler, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak kaydıyla, genel olarak Türk vatandaşlığının kazanılmasında aranan diğer şartlara bakılmaksızın Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun Kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
Bu kişiler uluslararası ilişkilerin gerekliliği, ülkemizin menfaati veya herhangi bir sebeple Bakanlar Kurulunca Türk vatandaşlığını kazanmaları zaruri görülen kişilerdir.
- c) Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması: Herhangi bir nedenle Türk vatandaşlığını kaybetmiş kişilerin yeniden Türk vatandaşlığını kazanmaları iki yolla mümkündür: Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması, Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması.
- Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması: Aşağıda durumları belirtilen kişiler milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Türkiye’de ikamet şartı aranmaksızın, Türk vatandaşlığını Bakanlık kararı ile yeniden kazanabilirler:
- Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler,
- Ana veya babalarına bağlı olarak iradeleri dışında Türk vatandaşlığını kaybeden ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar.
- 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre Türk vatandaşlığını kaybedenler
- Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması: Kanunun 29. maddesine göre Türk vatandaşlığı kaybettirilenler milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak ve Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını Bakanlar Kurulu kararı ile yeniden kazanabilirler. Seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak ve Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını Bakanlık kararı ile yeniden kazanabilirler.
- d) Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması: Bir Türk vatandaşı ile evlilik doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. En az üç yıldan beri bir Türk vatandaşı ile evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvurabilirler. Başvuru tarihinden sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde aile birliği içinde yaşama şartı aranmaz. Türk vatandaşlığını evlenme yoluyla kazanmak üzere başvuran yabancılarda başvuru sonucunda aşağıdaki şartlar aranır:
- Aile birliği içinde yaşamak,
- Evlilik birliği ile bağdaşmayacak şekilde müracaat tarihinden geriye doğru on yıl içinde fuhuş yapmak, fuhuşa aracılık etmek veya kadın ticareti yapmak gibi faaliyette bulunmamış olmak,
- Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.
Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunan yabancı hakkında ön inceleme ve araştırma yapılır. Araştırma sonucunda yabancının;
- Bir Türk vatandaşı ile üç yıldan beri evli olmadığı,
- Evliliğin boşanma veya ölüm gibi nedenlerle son bulduğu,
- Herhangi bir suçtan dolayı yargılandığı veya hükümlü ya da tutuklu olduğu,
- İstenen belgeleri ibraz edemediği, anlaşıldığı takdirde başvurusu kabul edilmez. Türk vatandaşlığının evlat edinilme yoluyla kazanılması halinde bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan yabancı, milli güvenlik ve kamu güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir durumu bulunmamak şartıyla Türk vatandaşlığını kazanır. Türk vatandaşlığını ana veya babalarına bağlı olarak iradesi dışında kaybetmiş olan ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığını kazanmak üzere yazılı bildirimde bulunan kişiler seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Yurt dışında ise dış temsilciliklere bizzat veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin özel vekâletname ile yapılır. Posta yoluyla yapılan müracaatlar kabul edilmez. Ergin olmayan veya ayırt etme gücünden yoksun bulunan kişilerin vatandaşlıkla ilgili başvuruları veli ya da vasileri tarafından yapılır. Mavera Hukuk Bürosu, Türk vatandaşlığının kazanılması için yapılacak başvurularda, başvuruyla ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklarda danışmanlık ve hukuki yardım hizmeti vermektedir.
